Üsküdar Üniversitesi’nin 1.187 iştirakçi ile gerçekleştirdiği “Elektromanyetik Radyasyon Maruziyet Algısı” araştırmasının sonuçları açıklandı.
Üniversiteden yapılan açıklamaya nazaran, araştırmayı Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Çerezci ile Bağlantı Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Kısmı Öğretim Üyesi ve Ölçek Geliştirme Koordinatörü Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal yürüttü.
Araştırmada bilgiler “Elektromanyetik Radyasyon Maruziyet Algısı Ölçeği (ERMA-Ö)” ile toplandı. Gönüllülük unsuruna nazaran rastlantısal örnekleme yolu ile oluşturulan yaşları 18 ila 72 ortasındaki 1.187 kişi elektronik ortamdan araştırmaya katıldı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Prof. Dr. Çerezci, araştırmanın “farkındalık”, “bilinçlilik” ve “endişe” tematik manaları ile tahlil edildiğini belirterek “Araştırma raporundan özellikle yaş ve eğitim seviyesine göre farklı EMR maruziyet algısı ortaya çıkmıştır. Özellikle genç kuşağın elektromanyetik radyasyon maruziyetine dair algı seviyesinin düşük çıkması dikkat çekmektedir.” sözlerini kullandı.
Çerezci, teknolojik gelişmelerin yaşama sağladığı kolaylıklar hasebiyle insanları birçok elektronik aygıta bağımlı hale getirdiğini aktararak, “Elektriksel cihazları kullanırken çevreye yayılan elektromanyetik radyasyon kirliliği insan sağlığını etkileyebilecek seviyede yeni bir çevre sorunu olmaya doğru yükseliyor. Cep telefonları, baz istasyonları ve diğer iletişim araçlarının kullanım sıklığına bağlı olarak insanlar, dijital dünyanın çevresel atığı olan elektromanyetik kirliliğin atmosferine girmektedir.” görüşünü aktardı.
“Dijital dünyadan yayılan bir salgın”
Elektromanyetik alan kirliliğine karşı hudut bedel uygulayan ülkelerin hassaslık yaklaşımlarının da farklı olduğunu vurgulayan Çerezci, şunları kaydetti:
“Elektromanyetik radyasyon maruziyet limitlerinin toplumun her kısmına tıpkı düzeyde inanç verebilmesi tartışılmaktadır. Dünya Sıhhat Örgütü elektromanyetik alanları 2B sınıfı kanserojen olarak belirlemiştir. Uzun periyodik elektromanyetik radyasyon maruziyeti kaynaklı sıhhat problemleri yaşamamak için şuurlu teknoloji kullanıcısı olmaya itina gösterilmesi, yani ferdî tedbirler almak kıymetlidir. Elektromanyetik kirliliğin, dijital dünyadan yayılan bir salgın olduğu unutulmamalıdır.”
Teknolojinin çok hızlı gelişmesine paralel olarak genç kuşağın yaşamı boyunca daha fazla EMA etkisinde kalacak olmasının eğitim çağındaki gençler için dikkate alınması gereken bir risk olduğuna işaret eden Çerezci, “Bu nedenle eğitim çağındaki çocuklarımıza farkındalık çalışması yapılması değerlidir. Bu anket çalışması, sağlıklı jenerasyonların yetişmesine katkı vermek için MEB ile iş birliği yapma daveti olarak kabul edilebilir.” değerlendirmesini yaptı.
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal da şimdiye kadar dijital teknolojilerin kullanımını “cep telefonu kulanım alışkanlıkları, toplumsal medyanın etkileri” gibi konuları iletişim, sosyoloji, psikoloji gibi disiplinler yönünden ele aldıklarını belirterek, şu görüşleri aktardı:
“İletişim teknolojilerinin elektromanyetik radyasyon maruziyeti açısından ele alındığı bu algı çalışması, farkındalık oluşturmada değerli bir adım oldu. Bu araştırma kapsamında toplumsal bilimler ile mühendislik bilimi iş birliğinde Elektromanyetik Radyasyon Maruziyet Algısını ölçebileceğimiz geçerli ve sağlam bir ERMA Ölçeği geliştirdik. Toplumsal medya nesli olarak isimlendirdiğimiz Z neslinin bu araştırmada elektromanyetik radyasyon ve buna yönelik maruziyet algılarının düşük çıkması gençlerin sıklıkla kullandıkları cep telefonu, airpods kulaklık üzere teknolojik araçların yaydığı elektromanyetik radyasyona karşı dikkatli olmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Öteki yandan, araştırma dataları yapılacak yeni çalışmalara bir yol haritası sağlayabilir.”
Kadınlar daha bilinçli, erkekler daha endişeli çıktı
Ölçekteki bilinçliliğe yönelik maddeler incelendiğinde, “Yüksek tansiyon, baz istasyonu ve trafo bulunan parklarda çocukların oynamaması gerektiğini düşünürüm”, “Elektromanyetik radyasyondan korunmak için saç kurutma makinasını az kullanırım”, “Yüksek tansiyon çizgileri ve baz istasyonu yakınından mesken almak yahut kiralamak istemem”, “Cep telefonumda airpods (kablosuz) yerine kablolu kulaklık tercih ederim” tabirleri ölçekte yer aldı.
Araştırmada telaş boyutundan alınan 8,15 puan, orta düzeyde bir tasa olduğunu ve bu kaygıdan ötürü tedbir almaya yönelik orta düzeyde bir algının var olduğunu gösterdi.
Elektromanyetik Radyasyon Maruziyet Algısı, çeşitli değişkenlere nazaran de incelendi. Cinsiyete nazaran yapılan incelemede, bayanların bilinçlilik puanı erkeklerden yüksek bulundu.
Buna nazaran, bayanların erkeklere nazaran elektromanyetik radyasyon maruziyetine yönelik daha şuurlu olduğu ortaya çıktı. Ama tasa boyutuna nazaran erkeklerin bayanlara kıyasla daha telaşlı ve tedbir almaya yönelik algılarının daha yüksek olduğu sonucuna varıldı.
Kadınların elektromanyetik farkındalık, bilinçlilik ve genel olarak algı düzeylerinin erkeklerden yüksek, kaygı ve tedbir almaya yönelik algıların ise erkeklerde yüksek olduğu görüldü.
Yaş arttıkça algı düzeyi artıyor
Yaşa nazaran yapılan incelemede, iştirakçilerin yaşları 18-29 (sosyal medya kuşağı), 30-45 (televizyon kuşağı); 45-72 (radyo kuşağı) olarak 3 jenerasyona ayrılarak karşılaştırıldı. Yaş arttıkça elektromanyetik radyasyon maruziyet algı düzeyinin arttığı ortaya çıktı.
Yapılan karşılaştırmada, algı düzeyi en yüksek nesil radyo jenerasyonu olarak isimlendirilen 45 yaş üzerindeki bireyler olarak bulundu. Daha sonra televizyon jenerasyonu, yani 30-45 yaş aralığındaki şahısların algı düzeyi yüksek oldu.
Elektromanyetik Radyasyon Maruziyet Algı düzeyi en düşük nesil ise toplumsal medya jenerasyonu (18-29 yaş) bulundu. Yaş arttıkça elektromanyetik radyasyon maruziyet farkındalığı, bilinçliliği, telaş düzeyi ve buna yönelik tedbir alma algısının arttığı görüldü. Toplumsal medya jenerasyonu, en tasa etmeyen jenerasyon olduğu için tedbir almaya yönelik algı düzeyleri başka jenerasyonlardan daha düşük çıktı.
